Czym są oświadczenia i zapewnienia w umowie?
Oświadczenia i zapewnienia to tzw. representations and warranties. Musisz pamiętać, że pomimo tego, że udostępnisz inwestorom kompletne dokumenty do badania prawnego oraz pomimo tego, że inwestor wykona skrupulatne due dilligence – zawsze (albo w zdecydowanej większości przypadków, zwłaszcza gdy jest to start-up) – inwestor taki zażądać może od Ciebie jako wspólnika i Spółki, żebyście w umowie inwestycyjnej czy umowie sprzedaży udziałów złożyli mu oświadczenia i zapewnienia.
Oświadczenia te dotyczą w zasadzie całej działalności spółki i odnoszą się do takich kwestii jak: założenie spółki, prawidłowość wyemitowania udziałów, prawidłowość prowadzonej księgowości, prawidłowość rozliczeń podatkowych, kwestie pracownicze, kwestie istotnych umów, kwestie istotnych aktywów, kwestie własności intelektualnej. Sprawy te można tak jeszcze mnożyć i mnożyć.
Dotychczasowi wspólnicy w umowie sprzedaży udziałów,czy umowie inwestycyjnej zapewniają więc inwestora o określonej, prawidłowej sytuacji prawnej i ekonomicznej spółki, a inwestor zwykle wprowadza zapis do umowy, że zawarł umowę polegając na tych oświadczeniach i bez nich takiej umowy by nie zawarł.
Jaka jest odpowiedzialność za złożenie nieprawdziwych lub niekompletnych oświadczeń i zapewnień?
Powstaje pytanie, co się stanie, gdy po zamknięciu transakcji okaże się, że np. Kowalski wniósł przeciwko spółce pozew dotyczący kwestii prawnoautorskich? Albo co się stanie, gdy okaże się, że w wyniku kontroli podatkowej za okres sprzed inwestycji spółka będzie musiała zapłacić określoną kwotę tytułem podatku za poprzednie lata? W takim wypadku może okazać się, że Ty lub spółka narażacie się na odpowiedzialność względem inwestora.
Odpowiedzialność względem inwestora zwykle jest precyzyjnie określona w umowie sprzedaży udziałów czy umowie inwestycyjnej – przeczytaj dokładnie ten fragment umowy.
W wypadku gdy umowa nic na ten temat nie mówi, jej podstawą będzie art. 471 KC, czyli zasady ogólne. Pamiętaj, że przy odpowiedzialności z art. 471 KC podstawą jej będzie Twoja wina w naruszeniu umowy, a więc to, że np. wiedziałeś o danej sytuacji lub mogłeś o niej wiedzieć, przy dochowaniu należytej staranności.
Czasem jednak jest tak, że odpowiedzialność jest w umowie (a więc wolą stron umowy) ukształtowana na tzw. zasadzie ryzyka.
Co oznacza odpowiedzialność na zasadzie ryzyka?
Tak ukształtowana odpowiedzialność oznacza dla Ciebie to, że odpowiadasz za naruszenie tych oświadczeń, jakbyś był gwarantem pewnej sytuacji. Nie jest ważne przy tym czy zawiniłeś czy nie przy składaniu oświadczenia. Nie jest ważne także to, czy dołożyłeś należytej staranności, czy miałeś wiedzę, a nawet to, czy mogłeś taką wiedzę mieć. Odpowiadasz na zasadzie obiektywnej, tak jak gwarant!
To bardzo surowa podstawa odpowiedzialności, musisz o tym pamiętać.
Jeśli nie jesteś w stanie przenegocjować podstawy Twojej odpowiedzialności, musisz koniecznie zwrócić uwagę na zapisy dotyczące konkretnych oświadczeń i zapewnień, które powinny być tak zredagowane, aby odnosiły się do obiektywnych danych i obiektywnych faktów. Nie powinny one obejmować sytuacji nieostrych lub ocennych, jak np. tego czy występują ryzyka zajścia określonych zdarzeń (np. nie powinieneś oświadczać, że nie zachodzą ryzyka, że przeciwko spółce nie zostaną wytoczone postępowania sądowe).
Jak ustalić szkodę inwestora za złożone oświadczenia i zapewnienia?
Ważne jest także to, jak jest ustalana wysokość szkody wyrządzonej inwestorowi w związku ze złożeniem nieprawdziwych, niezupełnych lub niekompletnych oświadczeń i zapewnień.
Jeśli stosujemy do niej zasady ogólne to inwestor musi tę kwestię wykazać w sądzie. Bardzo często zdarza się jednak, że ta “szkoda” to w zasadzie swoista kara umowna i to często odnosząca się do kwoty inwestycji, niemająca wiele wspólnego z rzeczywistą szkodą. Jest ona zwykle w takim wypadku dokładnie zdefiniowana w umowie inwestycyjnej czy umowie sprzedaży udziałów. Należy bardzo drobiazgowo tego typu zapisy przeanalizować, bowiem wyznaczają one podstawy Twojej odpowiedzialności w przyszłości!
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
- Sprzedaż udziałów w spółce z ograniczona odpowiedzialnością – krok po kroku
- Legal due dilligence – czyli co to jest audyt prawny i dlaczego jest on taki ważny dla sprzedaży udziałów?